Nasze skarby

21 listopada 2011 r. Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu wzbogaciło swoje zbiory o pamiętnik Zdzisława Zagłoby-Zyglera pt. „Oflag na wesoło i smutno”. Stało się to możliwe dzięki życzliwości synów twórcy dokumentu, Lecha i Zbigniewa Zagłobów-Zyglerów, którzy zdecydowali się przekazać tę pamiątkę rodzinną naszej placówce.

Tytułowy pamiętnik jest swoistym rejestrem działalności kulturalno-oświatowej prowadzonej przez polskich oficerów w latach II wojny światowej w Oflagu II C Woldenberg. Intensywny rozwój różnych dziedzin kultury, nauki i edukacji miejsce to zawdzięczało przedwojennym nauczycielom, wykładowcom akademickim, pisarzom i artystom - w większości oficerom rezerwy. Jednym z nich był właściciel pamiętnika, ppor. Zdzisław Zagłoba-Zygler - uczestnik wojny z Niemcami w 1939 r. i jeniec obozów Wehrmachtu, a także pedagog, zapalony turysta, społecznik i przede wszystkim harcerz. Z ruchem harcerskim związał bowiem całe swoje życie. Działał kolejno w Związku Harcerstwa Polskiego w Warszawie, Poznaniu i Lwowie, a po wojnie w Bydgoszczy. Również w niewoli nie zrezygnował z pasji, wstępując do tajnego Koła Harcerskiego Ruchu Oporu w Oflagu II C Woldenberg.

Stworzony przez Zdzisława Zagłobę-Zyglera pamiętnik jest cennym dokumentem, pomocnym przy odtwarzaniu obozowej rzeczywistości, w tym głównie różnorodnych form spędzania wolnego czasu w oflagach. Wpisuje się on bardzo mocno w nurt obozowej twórczości jeńców Oflagu II C Woldenberg. Zawarto w nim utwory poetyckie, teksty piosenek, fragmenty sztuk teatralnych, fotografie, rysunki i grafiki dokumentujące życie kulturalne, znaczki poczty obozowej, wreszcie różnorodne zaświadczenia i sentencje jeńców. Wśród utworów i prac plastycznych są zarówno dzieła znanych pisarzy oraz artystów, np. poety Andrzeja Nowickiego, projektanta Jerzego Hryniewieckiego, czy drzeworytnika Jana Knothe, jak i mniej znanych lub zupełnie anonimowych autorów. Różnorodność tych prac, ich wysoki poziom artystyczny oraz sprawna organizacja podejmowanych działań kulturalnych, prezentowanych w pamiętniku, to świadectwo twórczych zdolności oraz intelektualnego potencjału polskich oficerów. Z kolei sentencje (także samego twórcy dokumentu) i osobiste wpisy jeńców, można potraktować jako ważne źródło do poznania nastrojów i kondycji psychicznej ludzi w miejscach izolacji oraz relacji, jakie między nimi się nawiązują. Analiza tego pamiętnika, podobnie jak wielu innych tego typu dokumentów powstałych w czasie wojny, dowodzi wreszcie, że kultura jest jednym z najważniejszych przejawów człowieczeństwa i nawet w warunkach mu urągających może nieść pociechę i nadzieję.