Nasze skarby

Jeniecka odyseja szer. Arthura Westona rozpoczęła się od kampanii francuskiej. Trafił do niewoli Wehrmachtu 11 czerwca 1940 r., gdy nad brzegami kanału La Manche na plażach w pobliżu Saint Valery, kapitulowała ostatnia angielska dywizja na kontynencie. W Stalagu VI A Hemer otrzymał numer jeniecki 36138/ VI A. W październiku 1940 r. został przeniesiony do Stalagu VIII B (344) Lamsdorf (Łambinowice), gdzie pracował w obozowym warsztacie szewskim w Neisse (Nysa), reperując jenieckie obuwie. W 1941 r. rozpoczął pracę w obozowym szpitalu u boku ppor. Henry’ego Wilsona, głównego lekarza obozowego. Z jego inspiracji Arthur Weston rozpoczął próby wyrobu protez kończyn, amputowanych brytyjskim żołnierzom, rannym w 1940 r. W ten sposób, łącząc frontowe doświadczenia opieki nad rannymi kolegami z rzemiosłem szewca, stworzył prawdziwy warsztat protetyczny. Funkcjonował on dzięki materiałom dostarczanym przez władze obozowe i organizacje humanitarne, przede wszystkim Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża. Z relacji Westona wiemy, że przez cały okres pobytu w obozie asystował łącznie przy 180 amputacjach, wykonał 96 par butów chirurgicznych. Opuścił Lamsdorf transportem kolejowym 3 marca 1945 r., jako jeden z ostatnich. Miało to miejsce sześć tygodni po dramatycznej ewakuacji większości Brytyjczyków z terenów Śląska. Weston należał do medycznej obsługi lazaretu, w którym przebywali jeńcy niezdolni do marszu. Koniec wojny zastał go w amerykańskiej strefie okupacyjnej na zachodzie Niemiec. Arthur Weston przez resztę życia mierzył się z traumą jenieckich wspomnień. W przeciwieństwie jednak do większości byłych jeńców, zdecydował się na odwiedzenie miejsca, w którym spędził blisko pięć lat wojny. Z czasem stał się organizatorem pielgrzymek byłych jeńców brytyjskich do Łambinowic (1978 i 1989). W środowisku kombatantów był osobą powszechnie znaną i darzoną szacunkiem. Dzięki autorytetowi stał się depozytariuszem pamięci o Lamsdorf, gromadząc przez lata kolekcję jenieckich fotografii, wykonanych w niewoli. Obok dużej liczby zdjęć grupowych, tworzą ją fotografie, dokumentujące działalność kulturalną jeńców, m.in.: przedstawienia teatralne, koncerty orkiestry wojskowej, tanecznej i symfonicznej, działalność oświatową, sportową, religijną, w tym uroczystości pogrzebowe. Do szczególnie interesujących należy seria zdjęć, ilustrujących funkcjonowanie obozowego lazaretu, a także jeńców przy pracy, wykonywanej zarówno na terenie obozu, jak również w oddziałach roboczych, zorganizowanych na Śląsku. Gdy Arthur Weston ujawnił istnienie zbioru, pracownikowi Muzeum udało się przekonać go do przekazania nam kolekcji. Liczy ona 350 zdjęć, które są analizowane i opracowywane. Stanowią podstawę badań naukowych, działalności edukacyjnej i wystawienniczej. Obecnie kilka z nich eksponowanych jest na wystawie stałej pt. „Obozy w Lamsdorf/Łambinowicach (1870–1945)”.

Źródło pozyskania
Dar Arthura Westona

Oprac. Anna Wickiewicz