Losy indywidualne

Claudio Sommaruga, podporucznik. Urodził się 23 czerwca 1920 r. w Genewie jako syn włoskiego przedsiębiorcy Ubaldo i Pauletty Léger, pochodzącej z francuskich Antyli. Jego wujem ze strony matki był Marie-René-Alexis Léger (Saint-John Perse), znany francuski dyplomata i laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1960 r. [Zdjęcie - Claudio Sommaruga, zdjęcie sprzed niewoli]

W 1942 r. C. Sommaruga został powołany do służby wojskowej w jednostce artyleryjskiej dywizji „Ravenna”. 9 września 1943 r. oddział Wehrmachtu aresztował go, wraz z innymi żołnierzami, w macierzystym garnizonie w Aleksandrii. Następnego dnia podjął nieudaną próbę ucieczki. Władze niemieckie określały zatrzymanych Włochów mianem „włoskich internowanych wojskowych” (italienische Militärinternierte, w skrócie IMI). W rzeczywistości traktowano ich jak jeńców wojennych. Podczas rejestracji w obozie dla szeregowców i podoficerów, w Stalagu 367 Tschenstochau (Częstochowa), Sommaruga otrzymał numer jeniecki: 750. [Zdjęcie – Claudio Sommaruga podczas rejestracji]

Podczas niewoli był w różnoraki sposób nakłaniany do podpisania zgody na współpracę z Niemcami i marionetkową Włoską Republiką Socjalną (Republika Salò) Benito Mussoliniego. Namawiano go nie tylko do wstąpienia do jej oddziałów wojskowych, lecz także do podjęcia pracy na rzecz Niemiec. Sommaruga jednak aż 75 razy odmówił i pozostał w niewoli.

Jego jeniecki szlak liczył łącznie 10 obozów, w tym dwa karne (w których zmuszano go do ciężkiej pracy) oraz 3 lazarety: Stalag X B Sandbostel; Stalag 367 Tschenstochau (Częstochowa); Stalag 319 B Cholm (Chełm); Stalag 307 Deblin Irena (Dęblin); Oflag 77 Deblin (Dęblin); Stalag VI C Oberlangen/Lathen; Stalag VI G Duisdorf; Straflager AK 96 Köln Merheim; Reserve Lazarett Köln Hohelind; Reserve Lazarett Siegburg; Reserve Lazarett Forellkrug; Straflager I-K 3000 i Oflag 83 Wietzendorf. Przebywając w niewoli prowadził notatnik, który udawało mu się ukryć podczas kontroli i przemieszczeń do kolejnych obozów.

Nasz nowy obóz był tak zaniedbany, że nie nadawał się dla Rosjan, ale był odpowiedni dla oficerów włoskich. Ziemia była mokra i trudno było po niej chodzić, aby zachować równowagę trzeba było chodzić po drewnianych pomostach. Brakowało elektryczności. Woda nie nadawała się do picia. Z powodu zimna woda w menażkach zamarzała. Latryny to kozioł nad dołem – korzystając z nich należało opierać się ekwilibrystycznie jak papuga, aby nie runąć w dół, gdzie roiło się robactwo.

                                   (wspomnienia C. Sommarugi o Stalagu 319 B Cholm)

22 kwietnia 1945 r. dotarł do linii alianckich w pieszej kolumnie ewakuacyjnej, która wyszła z Oflagu 83 Wietzendorf. Ważył wówczas 34 kg (przy 1,82 m wzrostu!).  Do domu rodzinnego w miejscowości Varese (Lombardia) wrócił 27 sierpnia 1945 r. [Zdjęcie - Portret C. Sommarugi zrobiony w obozie]

Po wojnie ożenił się. Ma syna i wnuki. Ukończył studia i został specjalistą z zakresu geologii, speleologii i wulkanologii. Poświęcił się także karierze naukowej. We Włoszech jest uznawany za pioniera i nestora włoskich nauk geotermalnych, eksperta organizacji międzynarodowych (w tym ONZ). Jako specjalista z zakresu nauk geotermicznych wykładał na 8 uczelniach, włoskich i zagranicznych. Autor wielu specjalistycznych prac naukowych.

Jest również autorem kilkunastu publikacji, poświęconych jenieckiej problematyce, w tym 14 LAGER E 75 NO!: lettera ai nipoti di un nonno ex „schiavo di Hitler”, wydanej w 2004 r. Za swą działalność został wielokrotnie uhonorowany włoskimi odznaczeniami i wyróżnieniami, w tym: Croce di Merito di Guerra, Distinativo on Di Patriota Volontario della Liberta, Diploma di Combattente per la liberta d’Italia.